کتاب دستور زبان فارسی 1 - احمدی گیوی

کتاب دستور زبان فارسی (جلد اول) اثر دکتر حسن احمدی گیوی و دکتر حسن انوری توسط انتشارات فاطمی به چاپ رسیده است.

در میان سلسله کتاب های دستور زبان فارسی که مؤلفان کتاب حاضر به تألیف آن ها همت گماشته اند این ششمین کتاب است که با شیوه ای نسبتاً نو به دوستداران زبان فارسی عرضه می گردد. در کتاب حاضر کوشش بر آن بوده که زبان نوشتاری امروز مبنای کار قرار گیرد و بیشتر شاهدها و مثال ها از این زبان برگزیده شود و برای آن که دانشجویان  و دیگر علاقه مندان، در یادگیری دستور زبان پیشرفتی به سزا داشته باشند و از کوشش خود نتیجه ای مطلوب بگیرند، تمرین ها و پرسش های مناسبی در آخر هر بخش و نیز در پایان کتاب افزوده شده و علاوه بر این در آخر کتاب جمله ها و عبارت های ‌گوناگونی تجزیه و ترکیب شده است.  مؤلّفان کوشیده اند که در حد امکان، مطالب کتاب به زبان ساده بیان گردد تا خوانندگانی که دانسته های دستوری آن ها نسبتاً اندک است نیز بتوانند از آن سود ببرند و از سوی دیگر جوانب گوناگون مسائل دستوری بررسی شده تا برای دانشجویان رشته های ادبی سودمند باشد.

کتاب  "دستور زبان فارسی (1)" در دوازده بخش با عناوین زیر تألیف شده است که عبارتند از: 1- کلیات 2- فعل 3- اسم 4- صفت 5- ضمیر 6- قید 7- شبه جمله 8- نقش نما 9- وندها 10- جمله 11- تجزیه و ترکیب 12- پرسش های چهار پاسخی

 

فهرست

بخش اول: کلیات 1_ جمله ها، کلمه ها 2_ نقش کلمه ها در جمله بخش دوم: فعل 1_  تعریف _ ویژگی های فعل 2_ صرف، بن، شناسه 3_ مصدر، اجزای پیشین، ساختمان 4_ ساختمان فعل های ساده 5_ مشتقات فعل 6_ اقسام ماضی 7_ ماضی استمراری، ماضی نقلی مستمر 8_ ماضی بعید، ماضی ابعد 9_ ماضی التزامی 10_ ماضی مستمر، ماضی ملموس نقلی 11_ فعل های مضارع، آینده 12_ فعل امر، فعل دعا 13_ فعل ناگذر، گذرا، دووجهی 14_ فعل معلوم، فعل مجهول 15_ فعل تام و اسنادی، فعل کامل و ناقص 16_ وجه فعل 17_ فعل وصفی 18_ چند نکته ی دیگر بخش سوم: اسم 1_ تعریف، جامد و مشتق 2_ خاص و عام 3_ شناس و ناشناس 4_ مغرد و جمع، اسم جمع 5_ جمع های عربی در فارسی 6_ ساده و مرکب 7_ ذات و معنی 8_ نام آوا، اسم مصغّر 9_ مصدر، اسم مصدر 10_ مترادف، متشابه، متضاد 11_ نقش ها، نقش نهادی 12_ مطابقت فعل با نهاد 13_ نقش مسندی، مفعولی، متممی 14_ نقش منادایی 15_ نقش تمیزی، قیدی، وصفی 16_ نقش مضاف الیهی 17_ نقش بدلی 18_ نقش عطفی 19_ نقش تکرار بخش چهارم: صفت 1_ کلیات، صفت بیانی 2_ صفت بیانی 3_ صفت های اشاره، شمارشی، پرسشی، تعجبی، مبهم 4_ ساختمان و جای صفت 5_ صفت جامد _ صفت مشتق 6_ صفت پسین _ صفت پیشین 7_ کاربرد صفت ها (1) 8_ کابرد صفت ها (2) بخش پنجم: ضمیر 1_ کلیات، ضمیر شخصی 2_ ضمیرهای مشترک، اشاره، پرسشی، تعجبی 3_ ضمیرهای مبهم 4_ کابرد و نقش ضمیرها (1) 5_ کابرد و نقش ضمیرها (2) 6_ کابرد و نقش ضمیرها (3) 7_ کابرد و نقش ضمیرها (4) بخش ششم: قید 1_ کلیات 2_ قید مختص، قید مشترک 3_ قید ساده، قید مرکب 4_ قیدهای نشانه دار، قیدهای بی نشانه 5_ اقسام قید از جهت معنی 6_ شناخت قید در جمله بخش هفتم: شبه جمله تعریف، اقسام بخش هشتم: نقش نما 1_ کلیات، حرف ربط 2_ معنی و کابرد حرف های ربط ساده 3_ حرف اضافه 4_ حرف نشانه 5_ نقش نمای اضافه بخش نهم: وندها 1_ تعریف، پیشوندها 2_ پسوندها 3_ میانوندها بخش دهم: جمله 1_ نهاد و گزاره 2_ ارکان جمله 3_ اقسام جمله (1) 4_ اقسام جمله (2) 5_ اقسام جمله (3) 6_ حذف در اجزای جمله (1) 7_ حذف در اجزای جمله (2) 8_ پرسشی کردن جمله بخش یازدهم: تجزیه و ترکیب تعریف نمونه هایی از تجزیه و ترکیب بخش دوازدهم: پرسش های چهار پاسخی پرسش های چهار پاسخی کلید پرسش های چهار پاسخی نمونه هایی از پرسش های چهار پاسخی آزمون های سراسری دانشگاه ها نمونه هایی از پرسش های چهار پاسخی آزمون های  دانشگاه آزاد اسلامی پاسخ پرسش های آزمون های سراسری دانشگاه ها و دانشگاه آزاد اسلامی

برشی از متن کتاب

بخش اول: کلیات این فصل شامل جمله ها، کلمه ها و نقش کلمه ها در جمله می باشد. جمله، مجموعه ای از کلمه هاست که اندیشه ها، خواست ها و عواطف ما را نشان می دهند، ما به وسیله ی جمله هاست که سخن می گوییم. آن چه در قالب جمله بیان می کنیم، در ساده ترین صورت خود، ارتباطی است که میان دو امر برقرار می کنیم. مثلاً وقتی که می خواهیم میان عمل "نوشتن" و کسی که اسمش "علی" است ارتباط برقرار کنیم، یعنی عمل نوشتن را به اون نسبت دهیم، میگوییم: علی می نویسد. اسم، کلمه ای است که می توان آن را جمع بست و برای نامیدن کسی یا چیزی به کار می رود و می توان امری را به آن نسبت داد. فعل، کلمه ای است که انجام گرفتن یا انجام پذیرفتن کاری یا داشتن و یا پذیرفتن حالتی را در زمان گذشته یا حال یا آینده بیان می کند و نیز بر شخص، مفرد و جمع و زمان دلالت دارد. بخش دوم: فعل این بخش ما را با انواع افعال آشنا می کند. فعل معمولاً در آخر جمله می آید و بر خلاف کلمه های دیگر صرف می شود یعنی صورت های گوناگون می پذیرد و به تنهایی یا به کمک وابسته هایی در آن واحد به چهار مفهوم دلالت می کند که یکی از آن ها نشان دادن زمان است. فعل زمان را نشان می دهد، یعنی مشخص می کند که فعل در چه زمانی اتفاق افتاده است یا اتفاق می افتد. زمان اصلی، گذشته و حال  آمده است که گذشته را ماضی و آینده را مستقبل نیز می گویند. فعل پنج ویژگی دارد که شامل: 1. شخص 2. زمان 3. گذر 4. معلوم و مجهول 5. وجه می باشد. توضیحات دیگر فعل در این بخش به نگارش درآمده است. بخش سوم: اسم اسم، کلمه ای است که برای نامیدن شخصی یا حیوانی یا چیزی و یا مفهومی به کار می رود و آن تنها کلمه ای است که می تواند مستقلاً و نه به جانشینی از طرف کلمه ای دیگر، در جمله نهاد، مفعول، متمّم و منادا واقع شود و نیز پسوند جمع وی نکره بگیرد. اسم ها با این که ویژگی های مشترک فراوانی با هم دارند، ولی از هر جهت یکسان نیستند، بلکه از دیدهای گوناگون، تقسیمات گوناگونی دارند. اسم ها معمولاً جامد یا مشتق، خاص یا عام، جمع یا مفرد، ساده یا مرکب، ذات یا معنی، معرفه یا نکره اند. فصل چهارم: صفت صفت، واژه یا گروهی از واژه هاست که درباره ی اسم توضیحی می دهد و یکی از خوصیات اسم را از قبیل حالت، مقدار، شماره و مانند آن بیان می کند. اسمی که صفت درباره ی آن توضیح می دهد موصوف نامیده می شود. همه ی صفت ها از هر جهت با هم یکی نیستند، بلکه از دیدگاه های گوناگون می توانند به اقسام مختلفی تقسیم شوند: 1. بیانی 2. اشاره ای 3. شمارشی 4. پرسشی 5. تعجبی 6. مبهم. سایر ویژگی های صفت ها از مضامین این فصل از کتاب می باشند. فصل پنجم: ضمیر ضمیر ها واژه هایی هستند که به جای اسم می نشینند و نقش های مختلف آن را می پذیرند، مانند "تو" و "خود" و "آن" در جمله ی زیر که به ترتیب نقش نهادی، بدلی و مضاف الیهی دارند: خدایا! تو خود، به حق و طرفداران آن پیروزی عطا فرما. اسمی را که ضمیر به جای آن آمده است مرجع آن ضمیر گویند، در جمله ی بالا، دو ضمیر "تو" و "خود" به جای خدا آمده اند، پس مرجع هر دو خدا است و ضمیر آن به جای حق آمده، پس مرجع آن حق است. اقسام ضمیر عبارتند از: 1. شخصی 2. مشترک 3. اشاره 4. پرسشی 5. تعجبی 6. مبهم  

نویسندگان: دکتر حسن احمدی گیوی - دکتر حسن انوری انتشارات: فاطمی