کتاب تغییر رفتار و رفتار درمانی - سیف

کتاب تغییر رفتار و رفتار درمانی تألیف دکتر علی اکبر سیف توسط نشر دوران به چاپ رسیده است.

به مجموعه روش ها و فنونی اشاره کرده که از یافته های روانشناسی آزمایشی به ویژه روانشناسی یادگیری استخراج شده اند و هدف آنها کمک به رفع مشکلات و سازگاری افراد در موقعیتهای مختلف زندگی فردی و اجتماعی است.

تغییر رفتار و رفتار درمانی به عنوان یک شاخه ی کاربردی علم روانشناسی، به صورت مجموعه ای منظم به طور رسمی در دهه ششم قرن بیستم موجودیت یافت و نخستین درسهای دانشگاهی با عنوان تغییر رفتار در دانشگاه های مغرب زمین، به ویژه در ایالات متحده آمریکا شروع شدند. همچنین کابرد روش ها و فنون تغییر رفتار و رفتار درمانی در موقعیتهای آموزشی، خانوادگی، بالینی و دیگر موقعیتهای اجتماعی در همین زمان آغاز گشت. هر چند که در سالهای اخیر تعدادی کتاب به زبان فارسی پدیدار گشته اند که محتوای آنها به مباحث مختلف تغییر رفتار و رفتار درمانی اختصاص دارند با این حال کتاب جامعی که تمام موضوعات ضروری را شامل شود به زبان فارسی وجود نداشته است. به همین دلیل مولف از کتاب های مختلف بخشهایی را برگزید که به دانشجویان معرفی کند و کتابی جامع را با عنوان تغیر رفتار و رفتار درمانی را برای آموزش و یادگیری در اختیار آنان قرار داد.

 

فهرست

فصل اول: تعاریف هدفهای یادگیری تعریف تغییر رفتار و رفتار درمانی خاستگاه نظری روشهای تغییر رفتاری و رفتار درمانی تعریف تحلیل کاربردی رفتار تغییر رفتار شناختی و رفتار درمانی شناختی تعریف رفتار ویژگی های رفتار انواع رفتار رفتار آشکار و رفتار نهان پاسخ و عملکرد رفتار پاسخگو و رفتار کنشگر نمونه هایی از کمبود رفتار نمونه هایی از فزونی رفتار فصل دوم: تاریخچه: هدفهای یادگیری پیشینه تاریخی تغییر رفتار و رفتار درمانی نظریه شرطی سازی کلاسیک پاولف سایر عوامل موثر در ایجاد روشهای تغییر رفتار و رفتار درمانی نظریه یادگیری اجتماعی شناخت درمانی رویکرد التقاطی وضعیت کنونی تغییر رفتار و رفتار درمانی برنامه سنجش و پژوهش در تغییر رفتار و رفتار درمانی فصل سوم: برنامه تغییر رفتار و رفتار درمانی هدفهای یادگیری برنامه تغییر رفتار و رفتار درمانی فصل چهارم: سنجش مستقیم رفتار هدفهای یادگیری اهمیت سنجش در تغییر رفتار و رفتار درمانی انواع روش های سنجش انتخاب روش های سنجش متناسب با رفتارهای مختلف روش ثبت داستانی یا واقعه نگاری سنجش دقیق مشاهدات پایایی روش فراوانی رفتار تفسیر ضریب پایایی واکنش پذیری تبدیل داده ها رسم نمودار داده ها فصل پنجم: سنجش غیرمستقیم رفتار هدفهای یادگیری ضرورت سنجش غیر مستقیم رفتار عوامل ایجاد کننده و نگهدارنده رفتار مشکل آفرین انواع روشهای سنجش غیر مستقیم رفتار رهنمودهایی برای استفاده از روش مصاحبه با مددجو نظارات شخصی پایایی روش نظارت شخصی واکنش پذیری روش نظارت شخصی فهرست وارسی و مقیاس درجه بندی کسب اطلاع از متخصصان دیگر ایفای نقش سنجش قیاس پذیر پرسشنامه های شخصیت سنج آزمونهای فرافکن سنجش هوش فصل ششم: پژوهش هدفهای یادگیری ویژگی های پژوهش در تغییر رفتاری و رفتار درمانی انواع طرحهای پژوهشی تک آزمودنی طرح تغییر مداخلات طرح تغییر ملاک نظریه ها و اصول زیربنای روشهای تغییر رفتار و رفتار درمانی فصل هفتم: نظریه های شرطی سازی هدفهای یادگیری فرایند شرطی کردن رفتار پاسخگو نمونه ای از شرطی کردن رفتار پاسخگو در انسان خاموش کردن رفتار پاسخ گو بازگشت خود به خودی نمونه ای از خاموش کردن رفتار پاسخگو در انسان تعمیم و تمیز محرک شرطی شدن در سطح بالاتر شرطی سازی پاسخگو و هیجان فرایند شرطی کردن رفتار کنشگر خاموشی رفتار کنشگر تعمیم و تمیز محرک تعمیم پاسخ و تفکیک پاسخ) فصل هشتم: نظریه های شناختی هدفهای یادگیری نظریه یادگیری اجتماعی بندورا مفهوم شناخت فرایند شناخت فرایند ایجاد ادراک فرایند ایجاد تفکر نقش شناخت در تغییر رفتار و رفتار درمانی روشها و فنون برخاسته از نظریه های شرطی سازی پاسخگر(شرطی سازی پلاستیک) فصل نهم: روشها و فنون برخاسته از شرطی کردن و خاموشی پاسخگر هدفهای رفتاری روشهای مبتنی بر شرطی کردن پاسخگر روشهای مبتنی بر خاموشی پاسخگر فصل دهم: روشهای برخاسته از شرطی سازی تقابلی هدفهای یادگیری تعریف شرطی سازی تقابلی فصل یازدهم: درمانهای بیزاری آور هدفهای یادگیری تعریف درمان های بیزاری آور روشها و فنون برخاسته از نظریه شرطی سازی کنشگر   فصل دوازدهم: روشهای افزایش رفتارهای مطلوب موجود هدفهای یادگیری روش تقویت مثبت عوامل موثر بر افزایش اثربخشی روش تقویت مثبت انتخاب رفتار آماج و رفتار نهایی انتخاب تقویت کننده های مناسب فوریت تقویت مقدار تقویت تازگی و تنوع تقویت کننده ها استفاده از قواعد اجرای روش تقویت مثبت روش تقویت منفی قراردار رفتاری فصل سیزدهم: روشهای ایجاد رفتارهای تازه هدفهای یادگیری روش شکل دهی رفتار تقویت تفکیکی جریان شکل دهی رفتار کنترل محرکی روش محو کردن محرک انواع اشاره ها قواعد دستوراتف سرنخ ها فصل چهاردهم: روشهای نگهداری و گسترش رفتارهای مطلوب هدفهای یادگیری روشهای نگهداری رفتار برنامه های تقویت برنامه های تقویت ناپیاپی تقویت کردن بعدهای مختلف رفتار برنامه های تقویت همزمان روشهای آموزش تعمیم  فصل پانزدهم: روشهای کاهش و حذف رفتارهای نامطلوب هدفهای یادگیری روشهای مثبت کاهش رفتار روشهای منفی کاهش رفتار روشها و فنون برخاسته از نظریه های شناختی فصل شانزدهم: روشها و فنون برخاسته از نظریه یادگیری اجتماعی بندورا هدفهای یادگیری مفهوم الگو والگو برداری مراحل الگو برداری مشارکتی روش الگو برداری نهان فصل هفدهم: روشها و فنون برخاسته از نظریه های شناختی هدفهای یادگیری تعریف شناخت درمانی تعریف رفتار شناختی روش حل مسئله روش توقف فکر ولپی    فصل هجدهم: آینده روانشناسی مراجع فارسی مراجع انگلیسی فهرست موضوعی

برشی از متن کتاب

وابستگی به رابطه بین سه عنصر زیر گفته می شود (1) شرایطی که رفتار در آن رخ می دهد یا پیش آیند های رفتار، (2) رفتار، (3) نتایج یا پس آیندهای رفتار. وابستگیها هم به طور طبیعی اتفاق می افتند و هم می توان آنها را به طور عمدی ترتیب داد. وقتی که شخص زیر باران می رود خیس می شود این یک وابستگی طبیعی است در این مثال گفته می شود که خیس شدن وابسته به رفتار یا پاسخ زیرباران رفتن است. وقتی که دانش آموزی به سوال معلم جواب می دهد از سوی معلم تشویق می شود. این مثالی از وابستگی عمداد ترتیب داده شده از سوی معلم است، که در آن دریافت تشویق معلم وابسته به جواب دادن سوال از سوی دانش آموز است. هر وابستگی می تواند نقش خاصی را در رابطه با رفتار فرد انجام دهد. بنابراین، برای هر یک از مقاصد تغییر رفتار پیش گفته باید وابستگی مخصوص به آن را برگزید مثلا یک وابستگی می تواند رفتاری را نیرومند سازد، وابستگی دیگری آن را ضعیف نماید و غیره. در اجرای برنامه های تغییر رفتار، وابستگی ها را باید با دقت تنظیم کرد و آنها را به اطلاع فردی که قرار است رفتارش تغییر داده شود رسانید. نکاتی که در بیان وابستگیها باید به دقت مشخص شوند عبارتند از: تعیین رفتار نهایی، شرایط و ملاک انجام این رفتار، و پیامدهایی که به دنبال آن خواهند آمد.به عنوان نمونه، وابستگی نمره دادن به حل مسائل ریاضی از سوی دانش آموزان را می توان به شرح زیر بیان کرد: اگر دانش آموز مسائل درس ریاضی خود را در کلاس به موقع حل کند و حداقل 90 درصد آنها را درست حل نماید به او نمره 20 داده خواهد شد؛ اگر 90-80 درصد آنها را درست حل کند نمره 17 خواهد گرفت؛ و اگر 80-70 درصد مسائل را درست حل کند نمره 15 به او تعلق خواهد گرفت.

• نظریه ها و روش ها
• مولف: علی اکبر سیف
• انتشارات: دوران