کتاب اکولوژی عمومی - قربانی

کتاب اکولوژی عمومی تألیف دکتر رضا قربانی توسط انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد به چاپ رسیده است.

اکولوژی مجموعه شناخت هایی است که انسان، درباره تاثیر محیط بر موجودات زنده، تاثیر موجودات زنده بر محیط  و ارتباطات متقابل بین آها به دست می آورد. ارنست هکل اولین کسی بود که اکولوژی را به جهان معرفی کرد. تعریفی که او از اکولوژی ارائه داد هنوز هم مورد قبول بسیاری از دانشمندان می باشد. ارنست هکل اکولوژی را به عنوان روابط کلی حیوانات با محیط های زنده و غیر زنده تعریف می کرد. کتاب "اکولوژی عمومی" در یازده فصل به نگارش درآمده است که نویسنده در آن اصول و مبانی علم اکولوژی عمومی را تشریح می کند. در فصل نخست کتاب اکولوژی عمومی، تاریخچه و اهداف این شاخه از علم زیست شناسی مورد مطالعه قرار گرفته است. خواننده در فصل دوم و سوم کتاب مزبور به بررسی انقراض گونه ها و اجزای تشکیل دهنده اکوسیستم می پردازد و سپس در فصل چهارم و پنجم خواننده را با انواع بیوم ها و اصول و مفاهیم در سیستم های اکولوژیک آشنا می سازد. چرخه آب یا چرخه هیدرولوژی، انواع عوامل اقلیمی محدود کننده، اکولوژی جمعیت و جامعه از مبا حثی هستند که در فصول انتهایی کتاب به آن ها پرداخته شده است.همچنین بخش آخر کتاب اکولوژی عمومی به منابع و واژه نامه اختصاص دارد. اکولوژی عمومی کتابی کاربردی و مفید در زمینه زیست شناسی و کشاورزی می باشد که اطلاعات ارزشمندی را در اختیار دانشجویان این رشته ها و سایر علاقمندان قرار می دهد.

کتاب "اکولوژی عمومی" مشتمل بر یازده فصل می باشد: 1- تاریخچه، تعاریف و اهداف علم اکولوژی 2- تکامل، انتخاب طبیعی و انقراض گونه ها 3- مفهوم، اصول کار و اجزای تشکیل دهنده اکوسیستم 4- ثبات در اکوسیستم 5- بیوم ها 6- اصول و مفاهیم انرژی در سیستم های اکولوژیک 7- چرخه های زیست - زمین- شیمیایی  8- عوامل محدود کننده 9- اکولوژی جمعیت 10- اکولوژی جامعه 11- انسان، غذا و محیط زیست

 

فهرست

پیشگفتار 1- تاریخچه، تعاریف و اهداف علم اکولوژی علم اکولوژی اکولوژی و محیط زیست شاخه های علم اکولوژی روش های نطالعه اکولوژی 2- تکامل، انتخاب طبیعی و انقراض گونه ها تکامل توام انقراض گونه ها الگوهای انقراض 3- مفهوم، اصول کار و اجزای تشکیل دهنده اکوسیستم سیستم یا نظام اجزای اکوسیستم 4- ثبات در اکوسیستم 5- بیوم ها انواع بیوم ها بیوم جنگلی بیوم علفزارها بیوم کوهستان ها بیوم آب های شیرین بیوم آب های شور 6- اصول و مفاهیم انرژی در سیستم های اکولوژیک واحدهای انرژی بیوماس یا زیست توده اندازه گیری تولید اکوسیستم رابطه تولید و بیوماس رابطه جثه و متابولیسم راندمان های اکولوژیکی انرژی های جایگزین انرژی های زیستی انرژی های هسته ای اگزرژی 7- چرخه های زیست - زمین- شیمیایی چرخه های مواد چرخه های گازی چرخه کربن چرخه نیتروژن چرخه فسفر چرخه گوگرد  8- عوامل محدود کننده انواع عوامل محدود کننده نور درجه حرارت آب جریان های محیطی فشار 9- اکولوژی جمعیت تراکم جمعیت جداول عمر ساختمان سنی آهنگ رشد جمعیت نوسانات جمعیت روابط بین جمعیت ها 10- اکولوژی جامعه تنوع غالبیت اکولوژیکی حاشیه تغییرات جامعه 11- انسان، غذا و محیط زیست اکولوژی و انسان انسان و مصرف آب انسان، کشاورزی و تولید غذا منابع واژه نامه

برشی از متن کتاب

رقابت: اگر عرضه یک عامل اکولوژیک مانند یک ماده غذایی، یا یک منبع انرژی و یا حتی فضا کمتر از تقاضای موجودات زنده محیط زیست باشد بین موجودات زنده آن محیط در استفاده از منبع غذایی یا منبع انرژی و یا آن فضا رقابت به وجود خواهد آمد. درمورد گیاهان منبع رشد گیاه( آب، مواد غذایی، نور و فضا) محدودند. اگر تعداد زیادی گیاه از این منابع محدود بخواهند استفاده کنند به همه گیاهان نرسیده و رشد کاهش می یابد. رقابت ممکن است درون گونه ای و یا بین گونه ای باشد. به رقابت درون گونه ای قبلا اشاره شد. در رقابت بین گونه ای تراکم افراد اهمیت زیادی دارد. رقابت بر انتشار جغرافیایی موثر است. این اثر بیشتر در گونه هایی مطرح است که یک گونه از محیطی به محیط دیگر مهاجرت کرده و در محل جدید یا از بین رفته و یا اینکه سازگاری پیدا می کند. اگر در محل جدید باقی بماند به تدریج گونه بومی را از سطح انتشار خود حذف کرده و جانشین گونه بومی خواهد شد. یکی از علل اینکه گیاهان هرز مزارع از انتشار بسیار وسیعی برخوردارند دائمی نبودن گیاهان زراعی است زیرا وقتی دائمی نباشند رقابت واقعی بین گیاه زراعی و علف های هرز به وجود نمی آید. اما اگر مراتع را با مزارع مقایسه کنیم در مراتع به علت اینکه گیاهان دائمی هستند با علف های هرز رقابت می کنند و بنابراین علف های هرزی که در مزرعه مشاهده می کنیم ممکن است در مرتع هم مرز همان مزرعه وجود نداشته باشد. این به علت رقابت دائمی بین گیاهان مراتع با گیاهان هرز است.

نویسنده: دکتر رضا قربانی انتشارات: جهاد دانشگاهی مشهد