کتاب معرفت شناسی - حسین زاده

کتاب معرفت شناسی تالیف محمد حسین زاده توسط انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی به چاپ رسیده است.

شرایط و ویژگی های منحصر به فرد جهان کنونی و هم چنین پیچیدگی امور مربوط به آن، همواره مسیرها و گزینه های متعدد و متمایزی را پیش روی انسان ها قرار می دهد؛ مسیرهایی که ممکن است سعادتمندی و کامیابی در دنیا و آخرت را برای شخص فراهم آورده یا بالعکس او را به زوال و نابودی بکشاند. حال در این میان، افراد با در نظر گرفتن معیارها و ارزش های گوناگونی، دست به انتخاب زده، مسیر آینده ی خویش را شخصا انتخاب و سرنوشت خود را رقم می زنند. این معیارها از شناخت انسان ها در امور مختلف نشات می گیرد. به طور یقین، تمامی افراد با تفکر و تعمق در آموزه های اسلامی قادر خواهند شد که به شناخت و درک مناسبی دست یافته و هدفمندانه به سوی خوش بختی دنیوی و اخروی گام بردارند. در همین راستا، مولف معرفت شناسی را یکی از مهم ترین قلمروهای شناخت انسان معرفی کرده و با تکیه بر این موضوع، به نگارش کتاب معرفت شناسی پرداخته است. وی در طول محتوای یازده فصل این اثر، ابتدا، مقدمه و تاریخچه ی مختصر و مفیدی را در باب موضوع مذکور ارائه داده و سپس، ضمن بررسی ابعاد مختلف آن، راه حل های "رنه دکارت"، ریاضی دان و فیلسوف مشهور فرانسوی و پیروان آن و هم چنین اندیشمندان اسلامی را تشریح کرده و در ادامه، آن ها را با یک دیگر مقایسه نموده و مباحث و نتایجی قابل تامل را در اختیار مخاطب قرار می دهد.

 

فهرست

پیش گفتار فصل 1: معرفت شناسی چیست؟ فصل 2: امکان معرفت فصل 3: شالوده ی معرفت فصل 4: علم حضوری فصل 5: علم حصولی فصل 6: حقیقت مفاهیم کلی فصل 7: اقسام مفاهیم کلی و ویژگی های آن ها فصل 8: نقش عقل و حس در تصورات فصل 9: نقش عقل و حس در تصدیقات فصل 10: ارزش شناخت فصل 11: شیوه های کسب معرفت

برشی از متن کتاب

فصل اول معرفت شناسی چیست؟ مقدمه هر انسان اندیشمندی خود را با انبوهی از مجهولات و پرسش ها مواجه می بیند که هر دسته ای از آن ها به جهتی از جهات حیات انسانی ارتباط دارد ولی همه ی آن پرسش ها از نظر ارزش و اهمیت در یک سطح و رتبه قرار ندارند. پاره ای از آن ها بنیادین و اساسی اند؛ نظیر پرسش هایی که درباره ی مبدا انسان، فرجام و منتهای زندگی او، هدف از زندگی برای وی مطرح می شوند. هم چنین مسائلی وجود دارند که تا حل نشوند، امکان حل نهائی مسائل دیگر وجود نخواهد داشت. از جمله ی آن ها مباحث معرفت شناسی است که در غرب به نام نظریه ی معرفت یا اپیستمولوژی شناخته می شود. معرفت شناسی به عنوان شاخه ی خاصی از علوم فلسفی سابقه ی چندان کهنی ندارد ولی می توان جان لاک (1632 – 1704) و لایب نیتس (1646 – 1716) را نخستین کسانی دانست که مسائل معرفت شناسی را به طور منظم و مستقل مورد بحث قرار داده اند. در فلسفه و منطق اسلامی مباحث معرفت شناسی در ابواب گوناگونی به طور پراکنده مطرح شده است و بسیاری از آن ها صبغه ی وجود شناسانه – و نه معرفت شناسانه – دارد؛ هم چون بحث از مجرد یا مادی بودن علم و ادراک، اتحاد عالم و معلوم و مانند آن ها. تعریف معرفت شناسی قبل از تعریف معرفت شناسی به گزاره های ذیل که آن ها را از فلسفه ی اخلاق، الهیات و علوم ریاضی برگرفته ایم، توجه کنید: الف): 1- احکام و قضایای اخلاقی مطلق اند. 2- خداوند یکتاست. 3- میانه های هر مثلثی در یک نقطه هم دیگر را قطع می کنند. ب): 4- احکام و قضایای اخلاقی نسبی اند و نه مطلق. 5- خداوند یکتا نیست. 6- میانه های هر مثلثی در یک نقطه هم دیگر را قطع نمی کنند. شما کدام یک از گزاره های فوق را می پذیرید؟ آیا گزاره های هر دو دسته ی الف و ب را یا هیچ یک را یا دسته ی الف را یا دسته ی ب را؟ آشکار است که نمی توان گزاره های هر دو دسته ی الف و ب را پذیرفت و همه ی آن ها را صادق دانست یا هر دو را مردود شمرد و همه ی آن ها را کاذب دانست بلکه تنها یک دسته، یعنی دسته ی الف، صادق است و دسته ی دیگر، یعنی ب، کاذب است بنابراین وجه اول و دوم و چهارم نادرست و کاذب است و وجه سوم، یعنی تنها گزاره های دسته ی الف، صادق و حقیقی است. اما برای هر اندیشمندی جای پرسش است که تا چه میزانی در مورد این گزاره ها داوری می کنیم و بر چه اساسی دسته ای از آن ها را صادق و حقیقی و دسته ی دیگر را کاذب و نادرست می دانیم؟ چگونه و از چه راهی به حل این مساله پرداخته، حقیقت و صدق یکی را از خطا و کذب دیگری تمییز می دهیم؟ اصولا آیا ملاک و راهی برای تشخیص حقیقت از خطا و صدق از کذب و درست از نادرست وجود دارد؟ بلکه آیا می توان واقعیات و حقایق را شناخت؟ ...

مولف: محمد حسین زاده انتشارات: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی