کتاب فلسفه علم | سمیر اکاشا

درباره ی کتاب فلسفه علم 

در یک قرن اخیر، از یک سو فاصله ی زمانی میان پژوهش علمی و کاربردهای عملی آن در زندگی پیوسته کاهش یافته است و از سوی دیگر مرز میان شاخه های گوناگون علوم محوتر و دانش های میان رشته ای در حوزه های علوم فیزیکی، علوم زیستی و علوم انسانی جانشین شاخه های مجزای کلاسیک شده است. از این رو آگاهی شهروند قرن بیست و یکم از این مجموعه ی دانش های به هم پیوسته ضرورت تام دارد و بدون این دانش ها زندگی در جامعه ی امروز و شناخت خود، جامعه و جهان دشوار خواهد بود. شهروند امروزی باید با گستره ی وسیعی از این دانش ها آشنا باشد. مجموعه ی دانش معاصر قصد آن دارد که خواننده ی فارسی زبان را با این گستره آشنا کند.

در فلسفه ی علم کار اصلی این است که روش های تحقیق مورد استفاده در علوم مختلف را بررسی کند. شاید این سوال پیش بیاید که چرا باید این کار را فیلسوفان سپرد و نه خود دانشمندان. سوال خوبی است و یک پاسخش این است که نگاه کردن به علم از منظر فلسفه به ما امکان می دهد ژرف کاوی کنیم و از مفروضات پنهان پژوهش علمی پرده برداریم؛ مقصود مفروضاتی هستند که دانشمندان درباره ی آنها مستقیما بحث نمی کنند. در فلسفه ی علم بخشی از کار این است که مفروضات دانشمندان موضوع پرسش قرار می گیرد.

برشی از متن کتاب

یکی از اهداف بسیار مهم علم یافتن راهی برای تبیین رویدادهای جهان پیرامون ماست. گاهی ما بنا به ملاحظات عملی و کاربردی است که درصدد برمی آییم چیزی را تبیین کنیم. برای مثال، دانستن این که چرا لایه ی اوزون به این سرعت در حال تحلیل رفتن است ساید به این دلیل برایمان مهم باشد که می خواهیم برای مقابله با این مشکل کاری بکنیم. گاهی هم در پی تبیین علمی هستیم فقط به این علت که می خواهیم کنجکاوی های فکری و نظری مان را ارضا کنیم، به عبارت دیگر می خواهیم سازوکار این عالم را بیشتر درک کنیم. به تاریخ که نظر می کنیم می بینیم این دو با هم انگیزه ی جستجوی تبیین علمی بوده اند. علم جدید در به دست دادن تبیین اغلب کامیاب بوده است. برای مثال، شیمی دانان می توانند تبیین کنند که به چه علت وقتی سدیم می سوزد رنگ شعله اش زرد است. وقتی کسوف رخ می دهد منجمان می توانند علت این واقعه را تبیین کنند. اقتصاددانان می توانند تبیین کنند که چرا در دهه ی هشتاد میلادی ارزش ین پایین آمد. متخصصان ژنتیک می توانند تبیین کنند که به چه علت تاسی مردها مورثی است. نوروفیزیولوژیست ها می توانند تبیین کنند که چرا کمبود شدید اکسیژن به مغز آسیب می زند. خود شما هم می توانید بسیاری دیگر از تبیین های موفق علمی را در ذهنتان مرور کنید.