کتاب جامعه شناسی نخبه کشی | علی رضاقلی

کتاب جامعه شناسی نخبه کشی به قلم علی رضاقلی در نشر نی به چاپ رسیده است.

نویسنده این کتاب را به مناسبتی نوشته که نقطه نظرهای خود را به صورت کتبی به دوستانی ارائه نماید که تصور می کردند با تغییر یک فرد یا چند نفر و به صورت حاضر و آماده می توان تحولات عظیمی در ساختارهای اقتصادی_ اجتماعی_سیاسی ایران به وجود آورد که خوانندگان خواهند دید که چنین چیزی از تحلیل های این کتاب برنمی آید.

نویسنده اصرار داشته نشان دهد که در حیات جمعی سیاسی_اقتصادی_اجتماعی ایران، هیچ گونه عاملی برای دگرگونی وجود نداشت و هیچ روزنه ای که بتواند اندک نور امیدی بتاباند مبنی بر اینکه این ساختار می توانست به سمت نظام های جدید تمدنی حرکت کند، در نظام های معرفتی و در نظام های غیرمعرفتی گذشته وجود نداشت. به تمامی نویسنده تلاش نموده دید چند عاملی را به جای تک عاملی بنشاند. می خواست با این فکر که اگر امیرکبیر زنده بود یا اگر علیه مصدق کودتا نمی شد یا اگر فلانی سرکار بیاید چنین و چنان می شود به مبارزه برخیزد و نشان دهد که ساختارهای سیاسی_ اجتماعی_ اقتصادی_ فرهنگی تاب تحمل اصلاحات این بزرگان را نداشتند. و اگر صدبار با استبداد به هر علت گلاویز شویم و آن را تحویل دیگری دهیم، تا ساختارهای استبدادپرور هستند همچنان به تولید محصول خود خواهند پرداخت و همچنین نکات دیگری که در گزارش خواهید خواند.

در این گزارش برای شرح بی توفیقی های این بزرگان (قائم مقام، امیرکبیر و مصدق) و نشان دادن عوامل مختلف آن، به ناچار شرحی نیز از آنچه همزمان آنها در در غرب گذشته نویسنده آورده. زیرا آنها هم زیر فشار تمدن غرب و حریفان خارجی بوده اند و هم تمدن قبیلگی_ سنتی ما. این بزرگان، هم با دشمنان چیره دست خارجی و داخلی روبه رو بودند و هم می خواستند ایران را به قدرت و قوت آن حریفان برسانند.

برشی از متن کتاب

زمانی که قائم مقام نخست وزیر ایران شد همه چیز از هم پاشیده شده بود؛ از نظر نظامی ایران  از روسیه شکست خورده بود؛ قراردادی بین ایران و روس به امضاء رسیده بود که متضمن تحمیل کاپیتولاسیون و هم تحمیل تجارت آزاد و اقتصاد درباز بود؛ بنیه اقتصادی ایران قابل توجه نبود، نظام اقتصادی همان نظام سنتی بود؛ طلایه ی اقتصاد جدید در هیچ زمینه ای و در هیچ کجا مشاهده نمی شد. نظام اقتصادی قدیم نیز قدرت ایستادگی در مقابل درندگان موبور را نداشت. قائم مقام اولین نفر در سلسله نخست وزیران ایران بود که این مصائب را خوب می شناخت و بنابر آن داشت که با آنان به "مردی و نامردی"  گلاویز شود. از طرف دیگر، روس و انگلیس و دربار و اقشاری که از پراکندگی قدرت و بی نظمی سود می بردند، در براندازی او دست به دست شدند. قائم مقام در وضعی استثنایی بر سر کار آمد، چیزی شبیه وضع روی کارآمدن امیرکبیر. شاه پیشین مرده بود. وضع مملکت از هم پاشیده بود، هر کسی در گوشع ای علم طغیان برافراشته بود؛ شکست ایران از روس روحیه ی سرخورده ای برای ایران باقی گذارده بود. در خزانه ی دولت پولی برای یک مسافرت کوتاه ولیعهد از تبریز به تهران یافت نمی شد.

فهرست

ویژگی فرهنگ اقتصادی ایران میرزا ابوالقاسم قائم مقام میرزا تقی خان امیرکبیر اتابک اعظم از امیر تا مصدق

نویسنده

"علی رضاقلی" متولد 1326 در تهران است. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهر تهران به اتمام رساند و پس از آن برای تحصیلات عالیه در رشته علوم سیاسی وارد دانشگاه تهران شد. علی رضاقلی پس از دریافت مدرک لیسانس در سال 1352، عازم فرانسه شد تا تحصیلات خود را در سطح فوق لیسانس در این کشور تکمیل کند. وی در سال 1357 همزمان با وقع انقلاب به ایران بازگشت و تحصیلات دکترای خود را در کشور فرانسه نیمه تمام رها کرد. او هم اکنون سرپرست تحقیقات پست است. علی رضاقلی تا کنون پژوهش هایی را در زمینه جامعه شناسی و علوم سیاسی انجام داده است. وی تا کنون دو کتاب به نام های "جامعه شناسی خودکامگی" و "جامعه شناسی نخبه کشی" را به رشته تحریر در آورده است.

• قائم مقام - امیر کبیر - مصدق
• نویسنده: علی رضاقلی
• انتشارات: نی