کتاب اسلام‌گرایی | ارنست نولته

درباره‌ی کتاب اسلام‌گرایی اثر ارنست نولته

بهترین توصیف درباره‌ی کتاب اسلام گرایی؛ که برای خوانندگان ایرانی یا خاورمیانه نگاشته شده است و یکی از خواندنی‌ترین کتاب های جامعه شناسی دینی می‌باشد. موضوع کتاب سرنوشت مسلمانان در خاورمیانه است. ارنست نولته در کتاب حاضرش، دویست سال ازتاریخ اسلام را بررسی می‌کند، و جریان‌ها، جنبش‌ها، اشخاص، رهبران، جنگ‌ها و انقلاب‌ها را مورد تحلیل قرار می‌دهد. او همچنین به کشور تازه تاسیس جامعه‌ی یهودیان اشاره دارد و و نظر به این دارد که مبدا بسیاری از مشکلات به علت همین کشور است. هیچ حادثه‌ای از نگاه او دور نمانده. آنچه این کتاب را از همه‌ی کتاب‌های دیگر درباره‌ی اسلام گرایی سیاسی متمایز می‌کند، همین است که اسلام گرایی در بافت تاریخ جدید و در کنار جنبش‌های بزرگ دیگر راس سومی را تشکیل می‌دهد که اهمیتی جهانی و تاریخی دارد.

نولته مارکسیسم انقلابی و رادیکال‌ترین  و تندخوترین نسخه‌ی فاشیسم، یعنی ناسیونال‌سوسیالیسم آلمان را در زمره‌ی جنبش‌های مقاومت پیشین نام می‌برد، آن‌ها در جای خود کوشیدند در برابر چیزی مقاومت کنند که پیدا کردن نامی برای آن قدری دشوار است. نمی‌توان به سادگی گفت آن چیز مدرنیته، دموکراسی یا لیبرالیسم بوده است. اما هرچه هست این سه جنبش، از خاستگاه‌های متفاوت، با اندیشه‌های متفاوت و با اهداف و روش‌های متفاوت و چه بسا متضاد در برابر دشمن مشترکی مقاومت می‌کردند. نولته در فصل پایانی کتاب می‌کوشد در این باره تعارف دقیق‌تری ارائه دهد.

 

برشی از متن کتاب اسلام گرایی

در 1914 میان همه‌ی کشورهای اسلامی امپراتوری عثمانی تنها کشوری بود که نظام حکومتی توسعه یافته و حتی امپراتورانه داشت و از این رو می‌توانست به فاعلی کنشگر در جنگی بزرگ تبدیل شود؛ همان گونه که در طول چندین سده نیز چنین فاعلی بود. در این میان، در همان 1914 با توجه به شکست‌ها و باخت‌های سنگینی که در برابر یونانیان و ایتالیایی‌ها و به خصوص در برابر ملت‌های کوچک بالکان داده بود، می‌شد به این برداشت رسید که انگار امپراتوری عثمانی گوی چوگان سیاست جهانی شده است. اما هرگز این طور نبود. امپراتور عثمانی در دوم اوت پیمانی با آلمان بست که در اصل فقط علیه روسیه بود و در نوامبر پاداشش را برای عثمانی به ارمغان آورد؛ به رغم این خطر بزرگ که ناوگان دریایی انگلیس و فرانسه اکنون می‌توانستند به تهدیدی مهلک تبدیل شوند. روسیه به مردی می‌مانست که دست‌هایش در آستین گیر کرده بود و سر آستین‌هایش را دوخته بودند و بدین سان امکان آزادی عمل از او گرفته شده بود.

کتاب اسلام‌گرایی اثر ارنست نولته با ترجمه‌ی مهدی تدینی توسط نشر ثالث به چاپ رسیده است.

فهرست

نخستین جنبش‌های مقاومت رادیکال

غرب به مثابه چالشی زود هنگام برای اسلام

شکست بزرگ امپراتوری عثمانی و موفقیت‌های کوچک اسلام عربی در جنگ جهانی اول

دوران میانی دو جنگ، جنگ جهانی دوم و چالش صهونیسم برای اسلام

اسرائیل به مثابه رگه‌ای از "مدرنیته" در حوزه‌ی پهناور اسلام

انقلاب اسلامی درایران و قتل "فرعون" مصر

اسلام گرایی به عنوان قدرت ستیزه جویی دفاعی در منازعه‌ی جدید جهانی

ملاحظه‌ی پایانی مقایسه‌ی سه جنبش مقاومت رادیکال

• سومین جنبش مقاومت رادیکال
• نویسنده: ارنست نولته
• مترجم: مهدی تدینی
• انتشارات: ثالث