کتاب اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر | ژان پل ساتر

درباره‌ی کتاب اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر

کتاب اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر اثر ژان پل سارتر با ترجمه‌ی مصطفی رحیمی توسط انتشارات نیلوفر به چاپ است. تعاریف متعددی از فلسفه اگزیستانسیالیسم ارائه شده است. دسته‌ای آن را مکتبی می‌دانند که جز محل ولنگاری و بی قیدی نیست، دسته‌ای هم آن را مکتب گوشه‌گیری و ناامیدی و... می‌دانند. کتاب اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، خلاصه‌ای از فلسفه اگزیستانسیالیسم سارتر است و طوری جمع‌آوری شده که هدف آن فهم همگان باشد.

فلسفه اگزیستانسیالیسم، انسان را مسئول کار خود می داند، در واقع بشر جز عمل خود نیست. بشر چون که مسئول کارهای خویش است، دارای اختیار است و اوست که سرنوشت خود را تعیین می کند. ایرادهای مختلفی به این فلسفه وارد شده است. مثلا مارکسیسم ها معتقد بوده اند که؛ این درون گرایی اگزیستانسیالیستی ما را به سمت جمعیت سوق نمی دهد. به زعم سارتر فلسفه اگزیستانسیالیسم، زندگی انسان را بنا می کند و یا اینکه؛ اگر ما وجود خدا را بپذیریم، به این نتیجه می رسیم که انسان آزاد آفریده نشده است.

"وجود مقدم بر ماهیت است" یعنی این که انسان ابتدا وجود پیدا می کند و شکل می گیرد و بعد خود را می شناسد. بشر آن چیزی است که خود می سازد، نه تنها آن چیزی که در ذهن خود می پرورد. شاید یکی از دلایل محکوم کردن این فلسفه به درون نگری همین باشد. "بشر مسئولیت کلی دارد" اینگونه نیست که او تنها مسئول کارهای خویش باشد، بلکه مسئول تمام انسان هاست و این مسئله ایرادهای وارده بر این فلسفه را رد می کند. در واقع بشر با انتخاب هر چند ساده ی خود ممکن است حتی، راه و مسیر دیگران را هم تعیین بکند.

بخشی از کتاب اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر

"ما تنهاییم، بدون دستاویزی که عذرخواه ما باشد. این معنی، همان است که من با جمله ((بشر محکوم به آزادی است)) بیان می کنم. بشر محکوم است، زیرا خود را نیافریده و در عین حال آزاد است، زیرا همین که پا به جهان گذاشت مسئول همه کارهایی است که انجام می دهد."

هنگامی که شما می خواهید واقعه ای تاریخی را تفسیر کنید، می گویید: مبنای کار ما بعضی از موقعیت ها است. ولی مبنای کار ما، مقایسه ی وجوه مشترک یا وجوه اختلاف زندگی اجتماعی، میان عصر مورد نظر و عصر کنونی است. برعکس اگر بکوشیم تا این وجوه مشترک زندگی را بر مبنای وجود کلی و نمونه ای انسان تجریدی تجزیه و تحلیل کنیم، هرگز به نتیجه ای نخواهیم رسید.

مثلا فرض کنید که در دو هزار سال بعد برای تحلیل وضعیت کنونی، جز نظریه هایی درباره وضع بشری به طور کلی چیزی در دست نباشد؛ در این حال آن روز برای تجزیه و تحلیل مسائل زمان ما چه خواهند کرد؟ بی شک به نتیجه ای نخواهید رسید.

فهرست

فهرست کتاب اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر

مقدمه ی چاپ اول

مقدمه ی چاپ نهم

اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر

گفتگو

آنچه من هستم (در هفتاد سالگی)

نویسنده

درباره‌ی ژان پل سارتر

ژان پل سارتر به سال 1905 در پاریس زاده شد. پدرش که افسر نیروی دریایی فرانسه بود دو سال پس از تولد کودک در هند و چین (ویتنام) درگذشت. مادر به خانه پدری بازگشت و ژان پل به سرپرستی پدربزرگِ مادری که معلم زبان فرانسه بود بزرگ شد. کودک نزد پدربزرگ، تنها مرد خانه، بسیار عزیز بود. مادر همسر دیگری نگرفت جز هنگامی که پسرش به سن دوازده رسید. ژان پل در این محیط، هم در میان کتاب و هم در میان زندگی بورژوایی، بزرگ شد. تأثیر این دوران و این شیوه زندگی در اندیشه او بسیار است: (من هیچ گاه احساس مالکیت نکردم، زیرا یا در خانه پدربزرگ بودم یا در خانه ناپدری، هیچ گاه در خانه خودم نبودم. نیازهای زندگی ام را دیگران رفع می کردند.) بعدها در سراسر زندگی خود، چه هنگام تهی دستی چه هنگامی که از بابت کتاب های خود حق تالیف کلان می گرفت، هرگز درصدد اندوختن پول برنیامد: (هیچ وقت هیچ چیز نداشتم، ولی از ناداری رنج نبرده ام.) در دامان این زندگی با شیوه زندگانی بورژوایی، (بورژوای مطمئن از امنیت و تکلیف ها و به ویژه از حقوق خود)، آشنایی کامل یافت. انتقاد تند از این نحوه زندگی را، تا آن جا که مربوط به دوره کودکی است، در داستان (کودکی کارفرما) (ما در مجموعه داستان های دیوار) می بینیم و دنباله آن را در رمان تهوع و زندگی نامه کودکی ژان پل را در کتاب واژه ها. از هشت سالگی چیزهایی شبیه رمان می نوشت و پیش از آن قصه هایی به تقلید از لافونتن مشق می کرد. در هفده سالگی با دوستش پل نیزان مجله ای به راه انداخت به نام مجله کوچک بی عنوان. سپس وارد دانش سرای عالی پاریس شد که گذراندن امتحان آن سخت دشوار است. در آن جا فلسفه خواند و با سیمون دوبووار آشنا شد. در سال 1925 با خواندن کاپیتال و ایدئولوژی آلمانی با اندیشه مارکس آشنایی یافت. به سال 1929، پس از پایان تحصیلات، در شهر لهاور معلم فلسفه شد. در این زمان بیشتر آثار کافکا و رمان های آمریکایی و حتی داستان های پلیسی می خواند. از سال 1931 زندگی ادبی و فلسفی اش تکوین یافت. زیاد می خواند و زیاد می نوشت. در بندر لهاور طرح رمان تهوع را ریخت، اما پیش از نوشتن آن رمانی به نام شکست و چند اثر تحقیقی نوشت و به ناشران داد که هیچ کدام را قابل چاپ ندانستند. نخستین نمایشنامه او نیز به نام باریونا هیچ گاه چاپ نشد. در سال های 1933 و 1934 در برلین به مطالعه فلسفه هوسرل و هایدگر پرداخت. پدیدارشناسی هوسرل توجهش را جلب کرد و بر اساس آن درصدد برآمد تا به دنبال روان شناسی فروید و برای اصلاح آن (روانشناسی ترکیبی) را بنیاد نهد. معتقد بود که اندیشه بورژوایی و روان شناسی فروید (تحلیلی) و (تفردی) است، یعنی به موجب آن (فرد آدمی، این جزء جامد و تجزیه ناپذیرِ حاملِ طبیعت بشری، چون یک نخود در کیسه نخود قرار دارد: محدود، در بسته و ارتباط ناپذیر... بنابراین اصل، بشر بشر است، همچنان که دایره دایره است: یک بار برای همیشه. بر طبق این نظر فرد آدمی، چه بر تخت شاهی چه بر روی خاک، فطرتاً همان است که هست.)

• نویسنده: ژان پل سارتر
• مترجم: مصطفی رحیمی
• انتشارات: نیلوفر