کتاب جانوران چگونه می بینند، می شنوند و حس می کنند (چرا و چگونه 1)

کتاب جانوران چگونه می بینند، می شنوند و حس می کنند اولین جلد از مجموعه ی چرا و چگونه نوشته ی ویتوس. ب. دروشر ترجمه ی بهروز بیضایی توسط انتشارات قدیانی به چاپ رسیده است.

کتاب فوق درباره‌ی حواس چندگانه‌ی جانوران به رشته‌ی تحریر درآمده و حواسی چون حس بینایی، شنوایی، چشایی، لامسه، حس تشخیص فراصوت و سایر توانایی های مخصوص جانوران را مورد بررسی قرار می دهد. به طور مثال در مورد حس بینایی پس از بررسی شبکه‌ی داخلی چشم و معرفی تک تک اجزای تشکیل دهنده و وظایف آنها، نحوه‌ی کارکرد این شبکه‌ی حیاتی را توضیح می دهد و سپس با مثال هایی جالب به بیان تفاوت قدرت بینایی بین انسان و جانورانی همچون کبوتر، شاهین، اسب و ... می پردازد. جالب است بدانیم که قدرت دید و تشخیص رنگ کبوترها بسیارقوی تر و چندین برابر قدرت تشخیص انسان هاست. به طوری که ازمسافت بسیار دوری مثل فاصله‌ی هواپیما تا زمین می توانند رنگ ها را تشخیص دهند. گارد ساحلی امریکا به خاطر همین ویژگی، در موارد ضروری امداد و نجات ساحلی از کبوتران برای تشخیص قایق های نجات شناور بر روی آب استفاده می کند. قدرت دید برخی پرندگان از قبیل قوش نیز در حدی قدرتمند است که می تواند از فاصله‌ی 7/1 کیلومتری یک پرنده‌ی کوچک را تشخیص دهد و... در اثر فوق نکاتی بسیار جالب و خواندنی درباره‌ی توانایی های منحصر به فرد جانوران گوناگون ارائه شده که مطالعه‌ی آن ها علاوه بر بالا بردن سطح علمی بسیار سرگرم کننده و جذاب است.

مجموعه ی چرا و چگونه دربرگیرنده ی 80 جلد کتاب با عناوین مختلفی است که به منظور پاسخ به پرسش های علمی نوجوانان و جوانان تالیف شده است. هر جلد از کتاب های این مجموعه به طرح پرسش هایی درباره ی یک موضوع خاص و ارائه ی پاسخ های مناسب به مخاطبان می پردازد. هدف از طرح این پرسش و پاسخ ها، آموزش مفاهیم علمی مختلف درباره ی موضوعاتی چون: انرژی اتمی، دانش الکترونیک، کیهان، صورت های فلکی، تمدن های چین باستان، آب و هوا، ژن و ژنتیک، جانوران، خودروها، رایانه و روبات ها، اختراعات مهم و ... ده ها موضوع دیگر می باشد.

فهرست

حس بینایی آیا جانوران بهتر از انسان می بینند؟ چشم چگونه کار می کند؟ تیزبینی چگونه ایجاد می شود؟ اعصاب برداشت های تصویری را چگونه تجزیه و تحلیل می کنند؟ چشم ها به چه اجزایی نیاز دارند؟ چشمهای ساقه ای چه فایده ای دارند؟ آیا جانوران می توانند بدون چشم ببینند؟ لنز یا عدسی چگونه به وجود آنده؟ آیا (چشم سوم) وجود دارد؟ چشم مرکب زنبور دنیا را چگونه می بیند؟ سایر حشرات چه چیزهایی را تشخیص می دهند؟ بینایی چگونه به تنازع بقا خدمت می کند؟ حس تشخیص رنگ آیا جانوران هم می توانند رنگ ها را تشخیص دهند؟ دنیای رنگ ها تا چه اندازه می تواند متفاوت باشد؟ چگونه چشم، رنگ را می بیند؟ حس تشخیص مادون قرمز و ماورای بنفش آیا نوری وجود دارد که انسان ها نبینند؟ آیا جانوران می توانند امواج حرارتی را ببینند؟ یک تصویر حرارتی چگونه به نظر می رسد؟ حس تشخیص دما حس تشخیص دمای جانوران چه قابلیت هایی دارد؟ چرا جانوران در برابر گرما حساس ترهستند؟ چگونه دمای بدن خود را تنظیم می کنیم؟ حس لامسه و ارتعاش آیا رادار فشار هوا وجور دارد؟ جانوران با لمس کردن چه چیزهایی را تشخیص می دهند؟ حس لامسه چگونه کار می کند؟ آیا جانوران حس پیشگویی زلزله دارند؟ حس شنوایی گوش جانوران چه قابلیت هایی دارد؟ گوش چگونه ایجاد شد؟ آیا ماهی ها کر هستند؟ تکامل گوش چگونه ادامه یافت؟ گوش خارجی و میانی ما چگونه کار می کنند؟ گوش داخلی ما چگونه کار می کند؟ گوش، چگونه جهت صدا را تشخیص می دهد؟ حس تشخیص فراصوت آیا جانوران می توانند "امواج فرا صوت را بشنوند؟ کدام جانوران "امواج فرا صوت" را می شنوند؟ گوش های فرا صوتی چگونه کار می کنند؟ خفاش ها چه صداهایی را می توانند بشنوند؟ گوش های دلفین با چه صداهایی تشخیص مکان می دهند؟ حس بویای سگ چه چیزهایی را می توان بو کند؟چ آیا جانورانی با حس بویایی قوی تر وجود دارد؟ چرا حس بویایی انسان تا این اندازه بد و ضعیف است؟ آبا انسان می تواند بوی دی اکسید کربن را تشخیص دهد؟ آیا "بو" می تواند اخبار و اطلاعات را انتقال دهد؟ حس چشایی چه چیزی حس بویایی و چشایی را از هم متمایز می کند؟ غدد چشایی چگونه کار می کنند؟ حس تشخیص درد چگونه باید دردهای شدید را تحمل کرد؟ حس تشخیص درد چگونه کار می کند؟ حس تعادل و توازن آیا جانوران "ماه" را حس می کنند؟ نیروی گرانش چگونه حس می شود؟ حس گرسنگی و تشنگی آیا در میان جانوران "روزه گیران حرفه ای" وجود دارد؟ گرسنگی چیست؟ تشنگی تا چه حد قابل تحمل است؟ حس الکتریکی مارماهی برق زا را چگونه شکار می کنند؟ آیا سایر جانوران هم به طور الکتریکی صحبت می کنند؟ حس الکتریکی چگونه کار می کند؟ حس مغناطیسی آیا جانوران نیروهای معناطیسی را حس می کنند؟ حس مغناطیسی کجا قرار دارد؟ سایر تواناییهای حسی چند نوع حس وجود دارد؟ حواس خارجی و داخلی کدامند؟ آیا حواس دیگری هم وجود دارد؟ آیا حس زمان سنجی داخلی هم وجود دارد؟ آیا در این زمینه هنوز معماهای حل ناشده داریم؟

برشی از متن کتاب

حس بویایی *یک سگ ردیاب تربیت شده می تواند رد یک مجرم را، حتی وقتی این رد از دو روز قبل به جا مانده باشد دنبال کند. این سگ می تواند با حس شامه ی خود تشخیص دهد که مجرم چقدر از او جلوتر است. در واقع این سگ می تواند حتی اگر مجرم کفش لاستیکی به پا داشته، این مسئله را هم تشخیص دهد. اگر سگ از پهلو به یک رد پا برخورد کند می تواند بو بکشد که آیا رد به سمت چپ امتداد یافته است یا راست؛ چگونه: بوی رد واثر از تقریباً 20 رایحه ی مختلف تشکیل شده که هر رایحه با سرعت متفاوتی از رایحه های دیگر می پرد و از بین می رود. بوهایی که سریعتر از همه اثرشان از بین می رود برای سگ مانند یک پیکان جهت نما هستند. قسمت مهمی از بوی اثر، مربوط به بوی سطح زمینی است که در اثر عبور تغییر یافته است، مانند بوی خاک تازه ای که هنگام زیر و رو کردن خاک زمین به مشام انسان می رسد‌. اگر این بو نباشد ،(مثلاً روی سطح خیابانهای آسفالت شهری) سگ نمی تواند رد را تعقیب کند. (بر خلاف آنچه که در اکثر فیلمهای جنایی نمایش داده می شود). همین طور بعد از بارش باران هم سگ قادر به تعقیب رد نیست. سگ با حس شامه ی خود تشخیص می دهد که، یک طعمه مثلاً یک کبک، دقیقاً در چه فاصله ای از او قرار دارد و بدون کمک گرفتن از چشمانش مطمئن از نشانه گیری خود روی هدف فرود می آید. سگ از طریق بو تشخیص می دهد که آیا شخص از او می ترسد یا نه، هر چند که این شخص خود را شجاع نشان دهد و بدون ترس رفتار کند. او مواد مخدر را حتی هنگامی که داخل یک قوطی حلبی کاملاً در بسته جاسازی شده باشد کشف می کند. او با بو کشیدن می فهمد که هنگام ریزش بهمن یک انسان در کجا زیر برف مدفون شده است. سگ با حس بویایی خود قادر به انجام بسیاری کارهای اعجاب آور دیگر نیز هست. *مارماهی حس بویایی بسیار قویتری نسبت به سگ دارد! اگر انسان یک انگشتانه اسانس زا عطر گل رز را با مقدار آبی 58 برابر حجم آب دریاچه ی کنستانس (به آلمانی دریاچه‌ی بادن زه – دریاچه ای که با 330 کیلومتر مربع وسعت بین مرز جنوب غربی آلمان، غرب اطریش و شمال سویس قرار دارد. – م) مخلوط کند، مارماهی باز هم می تواند این بو را تشخیص دهد. واقعاً باور نکردنی به منظور می رسد. با وجود این در یک آزمایش علمی این مسئله ثابت شده که یک سانتیمتر مکعب اسانس گل رز دارای 5000 تریلیارد مولکول است. این بدان معنی است که اگر یک انگشتانه اسانس مذکور را در آب دریاچه ی کنستانس حل کنیم در هر سانتیمتر مکعب آب دریاچه، هنوز 1770 مولکول عطر رز موجود خواهد بود. همین تعداد مولکول نیز به بینی مارماهی می رسد. این تعداد مولکول دقیقاً همان مقداری است که می تواند حداقل موج تحریک را برای مارماهی ایجاد کند تا نسبت به این بو عکس العمل نشان دهد.

• کتاب های بنفشه
• نویسنده: ویتوس. ب. دروشر
• مترجم: بهروز بیضایی
• انتشارات: قدیانی