کتاب سقراط زخمی

کتاب سقراط زخمی نوشته برتولت برشت با ترجمه ناصر غیاثی توسط نشر حوض نقره به چاپ رسیده است.

داستان این کتاب در مورد "سقراط" فیلسوف یونانی می باشد که مجبور است بر خلاف میلش همراه با سپاه یونان در جنگ با ایرانیان به عنوان سرباز شرکت کند. او به اجبار به این جنگ تن داده و حالا با خودش در جنگ و ستیز است، زیرا نمی تواند قبول کند که باید آدم های زیادی را بکشد. به همین دلیل گوشه ای می نشیند و نظاره گر جنگیدن سپاه یونان می شود. درست در موقعی که سپاه خودی در حال شکستی فجیع است، سقراط از جایش بلند می شود تا جنگ را از نزدیک ببیند اما ناگهان خاری به پایش می رود و شروع به عربده کشی می کند. داد و فریادهای سقراط و چهره ی از درد جمع شده اش، سپاه یونان را به هیجان می آورد و آن ها خیال می کنند که سقراط به قصد دلهره انداختن در وجود دشمن، این گونه عربده می کشد. از این رو با روحیه ای مضاعف به سمت دشمنی که تا لحظه ای پیش امان شان را بریده بود حمله می کنند و در عین ناباوری آن ها را شکست می دهند. در مدت کوتاهی آوازه ی حرکت دلیرانه ی سقراط در تمام یونان می پیچد و همه از شجاعت و مدیریت جنگ او حرف می زنند اما فقط خودش می داند که داستان واقعی از چه قرار است. حالا سقراط بار دیگر با خودش به جنگ می رود تا بتواند واقعیت را به مردم بگوید و همین جدال با خودش داستان های مهیجی را همراه با طنز فراوان به کتاب می کشاند.

برشی از متن کتاب

به آنی دریافت اگر موضعش را مشخص کند، بهانه دست مخالفانش می دهد. دم دمای صبح، فکر کرده بود می تواند تمام جریان را یک آزمایش جلوه دهد و بگوید می خواسته ببیند مردم تا چه اندازه ساده لوح اند: -بیست سال توی کوچه ها صلح طلبی آموزش دادم، اما یک شایعه کافی است که شاگردهای خودم مرا یک جنگجوی خشمگین بخوانند. و از این حرف ها بزنند. اما در این صورت پس نباید در جنگ پیروز می شدند. پیدا بود که الان زمان مناسبی برای صلح طلبی نیست. بعد از شکست، حتی بالادستی ها هم مدتی صلح طلب می شدند و بعد از یک پیروزی، حتی جنگ طلبان پایین دست هم صلح طلب می شدند. دست کم تا زمانی که بفهمند پیروزی یا شکست در جنگ فرقی به حال آن ها ندارد. نخیر، حالا نمی توانست با صلح طلبی جلوه بفروشد. از کوچه صدای سم اسب آمد. اسب سواره ها جلوی خانه اسب ها را نگه داشتند و آلکیبیادس با گام های طنین اندازش داخل شد. در حالی که گل از گلش شکفته بود، گفت: -صبح به خیر. آنتیستنس، فلسفه در چه حال است. سقراط! در دیوان عالی همه از کوره در رفته اند و از جوابت به خروش آمده اند. محض شوخی کمی در جزئیات تقاضایم مبنی بر اعطای تاج برگ بو به تو دست بردم. تقاضا کردم پنجاه ضربه ترکه به تو عطا کنند. طبیعی است که این تقاضا کمی اوقاتشان را تلخ کرد، چون دقیقا باب میل شان بود. ولی به هر حال، باید با من بیایی. دو تایی می رویم آن جا، پای پیاده. سقراط آه کشید. میانه اش با این آلکیبیادس جوان خوب بود. لطف کرده بود که آمده بود دنبالش. علت آمدنش مطمئنا فقط اذیت کردن دیوان عالی نبود. این خواست آخرش افتخار آور بود و سقراط باید حمایتش می کرد. سرانجام، در حالی که همچنان در ننویش تاب می خورد، با تأنی گفت: -عجله کار شیطان است. بنشین. آلکیبیادس خندید و صندلی ای کشید جلو. قبل از این که بنشیند با احترام جلوی سانتیپ، که در چهارچوب در اشپزخانه ایستاده بود و داشت دست های خیسش را با دامنش پاک می کرد تعظیم کرد. با کمی بی صبری گفت: -شما فیلسوف ها آدم های عجیبی هستید. شاید هنوز هم متاسفی از این که کمک کردی جنگ را ببریم. آنتیستنس حتما متوجه ات کرده که دلایل چندان زیادی دل بر کمک تو در بردن جنگ در دست نیست. آنتیستنس زود گفت: -ما درباره ی جبر حرف می زنیم. و دوباره سرفه کرد، آلکیبیادس پوزخند زد: -انتظار دیگری هم نداشتیم. زیاد شلوغش نکنیم، باشد؟ به هر حال، از نظر من عمل تو دلاورانه بود. می شود گفت کار خاصی نبود ولی مگر یه تاج برگ بود چیز خاصی است؟ حالا دندان روی جگر بگذار و این را هم از سر بگذران پیرمرد. زود تمام می شود و دردی هم ندارد. و با کنجکاوی به هیکل پهن و قوی، که حالا حسابی پیچ و تاب می خورد، نگاه کرد. سقراط به سرعت سبک سنگین کرد. به ذهنش رسید چه چیزهایی می تواند بگوید. می تواند بگوید که دیشب یا امروز صبح پایش رگ به رگ شده است، مثلا وقتی سربازان او را از روی دوش شان پایین می گذاشتند. صفحه 34

نویسنده: برتولت برشت مترجم: ناصر غیاثی انتشارات: حوض نقره