«کریستین بوبن» نویسنده آثار فاخر و ارزشمند با محوریت فلسفه و معنویت، متولدِ کشور فرانسه در 24 آوریل 1951 است. در زندگینامه کریستین بوبن ذکر شده است که دانشآموخته رشته فلسفه و استادِ بیچون و چرای تبیینِ نگرش فلسفی در آثارِ خودش هست.
بیشترِ آثارِ او در تحسین معصومیت، عشق و رابطهای براساس ایمان و امیدواری با دنیای درونِ انسانها نوشته شدهاند که باعث میشود خواننده در حین خوانشِ آنها احساس آرامش و سبکبالی داشته باشد. قهرمانهای او از جنس آدمهای معمولی هستند که معمولا جستجوگرانه به دنبال رفع پرسشهای درونی و یافتن معنای حقیقیِ زندگیاند. در همین راستا بسیاری او را پدیدهای نایاب در ادبیات فرانسه میدانند. هر یک از کتابهای او یک رمان خارجی پرطرفدار در ایران محسوب میشود.
کریستین بوبن نویسندهای معناگرا با ملیت فرانسوی است که در سال 1951 در شهر «لوکروزو» (شهرستان سئونه لوآر) به دنیا آمد و در سال 1977 پس از سالها تحصیل در رشته فلسفه، تصمیم به آغازِ نویسندگی گرفت که حاصلِ این تصمیم، نگارش و چاپ بیش از سی اثر ارزشمند است. بوبن نویسندهای است که تنهاییِ همیشگی بشر در مواجهه با جامعه مدرن و ماشینی را نادیده نمیگیرد. او به دلیل ترجمه بسیار خوبِ آثارش به زبان پارسی، در میان ایرانیانِ علاقهمند به کتابهایی که به نوعی اندیشه و ایدههای فلسفی را دنبال میکنند همواره محبوب و آشنا بوده است، با اینحال اگر به تازگی نامش را میشنوید، محکم روی صندلیهای خود بنشینید تا سفری کوتاه به فرانسه و روزهای آغازین تولد بوبن داشته باشیم.
با توجه به بیوگرافیِ کریستین بوبن، او از جمله نویسندگان است که معصومیت و شیفتگیِ عجیبی نسبت به دوران کودکی خود احساس میکند و این موضوع در محتوای آثارش کاملا قابل لمس است. شاید به این دلیل که ساکن شهرستانی کوچک و امن، در پناه خانوادهای مهربان و آسانگیر رشد کرده است. در آثارِ او میتوان به وضوح درک و آرامشی که از سمتِ خانواده باعث شکلگیری روحِ معصوم و احساس امنیتِ او شده است را مشاهده کرد. در حقیقت این معصومیت و احساس آرامش در بطن آثارش نیز وجود دارد و ما به عنوان مخاطب میتوانیم او را نویسنده لحظههایی امن و شاداب بدانیم که تصاویر بدیع و روحافزا خلق میکند. توجه همیشگی بوبن به کودکی، در واقع بخاطر دریافت معصومیتی از زندگی معنوی پنهان در دورانِ کودکی است، که باعث میشود اندیشه یک کودک تا این حد فراتر از زمین و قابل قیاس با آسمانها باشد. در حقیقت دلتنگی برای دوران کودکی یکی از دغدغههای فکریِ او بوده است که سبب خلق آثار زیادی با این مضمون شد.
بوبن دانشآموخته رشته فلسفه است. او پس از فارغالتحصیلی از دانشگاه مدتی را به تدریس پرداخت اما این کار، شور و هیجانِ توامان با آرامشی که روحش نیاز داشت را به ارمغان نمیآورد. سپس تدریس را رها کرد و به طور جدیتری به نوشتن پرداخت. این حضورِ فلسفه در تمام آثارش بیارتباط به علاقه و استعداد او در زمینه خلق این نوع محتوا نیست. از دوران تحصیل تا به امروز بوبن را به عنوان نویسنده ای معناگرا میشناسند که از اندیشه فلسفی و هر آنچه در بستر تحصیلاتش آموخته است به خوبی برای خلق بهترین آثارش کمک گرفته است.
در مورد همسر و فرزندان، اطلاعات خاصی در بیوگرافیهای ارائه شده از کریستین بوبن نیست اما باید بدانید حجم زیادی از نقل قولها و متن کتابهایش به موضوع ازدواج و عشق اختصاص دارد. شاید همین کتابها اندیشه او در رابطه با ازدواج را تا حد زیادی بیان میکنند. به طور مثال در کتاب فراتر از بودن میخوانیم:
مردها، پسربچههای مطیعی هستند. همانطور که به آنها یاد دادهاند زندگی میکنند. وقتی زمانی میرسد که باید مادرشان را ترک کنند، میگویند: «قبول اما من به یک زن احتیاج دارم، حق دارم چند زن داشته باشم فقط برای خودم، زنی در تختخوابم، سرِ میز، مادری برای بچههایم و برای خودم که همچنان بچه باقی میمانم». و چون هنوز هم خیال میکنند بهترین راه نگه داشتن یک زن، ازدواج با اوست، پس ازدواج میکنند و ازدواج را به عنوان مصیبت جدید و بیگاری اجتنابناپذیری، مثل بیگاری کارمندی یا خرید روزهای تعطیل، تحمل میکنند. مردها وقتی زن میگیرند دیگر به همسرشان فکر نمیکنند. با کامپیوتر بازی میکنند، قفسهای را تعمیر میکنند، چمنهای انتهای باغ را میزنند. این روش آنها برای استراحت، در یک زندگی پرتلاطم است. این روش آنها برای رفتن بدون رفتن است. با ازدواج چیزی برای مردها تمام میشود...
در جایی دیگر خود او میگوید:
هر یک از کتابهایم تابلویی است از یک گوشه زندگیم. من دوست دارم در کتابهایم «زندگی» را نقاشی کنم، «هستی» را بسرایم، «عشق» را بنوازم، «مرگ» را رنگآمیزی کنم، «تقدس» را به آواز درآورم ...
با این حساب عشق و ازدواج مضامینی هستند که هیچگاه در کتابهای بوبن فراموش نشدهاند.
مطالعهی بیشتر: آثار و زندگینامه عزیز نسین
معمولا به دلیل کوتاه بودن آثار کریستین بوبن، برای طبقهبندیِ آنها با مشکلاتی رو به رو هستیم. «آلیسون اندرسون» که مترجم انگلیسی ِ آثار بوبن است اعتقاد دارد مرز بین واقعیت و داستان بودنِ آثار بوبن بسیار باریک و تاحد زیادی غیرقابل تشخیص است، نه میتوان به آنها برچسبِ نثر را زد و نه شعر. بلکه تلفیقی حیرتانگیز از واقعیت و خیال، شعر و نثر و برشی هنرمندانه از خودِ زندگی حقیقی انسان است. ایدههای بوبن از درون ذهن و عمقِ جان یک نویسنده فرانسوی بیرون میآید که در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم نوشته شدهاند. پس نیازی به جملات طولانی و حوصله سربر نیست. بوبن تا جاییکه میتواند کوتاه سخن میگوید و این کوتاهی کلام به شدت در آثار او تاثیرگذار است و باعث آرامش مخاطب میشود. با این حال او به خوبی میداند که مقصودش تنها ایجادِ احساس آرامش نیست و به شیوه مستقیم و ثبات کلام در متن، نتیجهگیریاش را ارائه میکند که این لحنِ جدی در عین آرامش باعث غافلگیری خواننده میشود. نثر بوبن و انتخاب کلماتش از نظر موسیقی، بسیار گوشنواز هستند و همینطور از بی نظمیِ قابل درکی برخوردار هستند. اندیشههای او مانند دریایی است که کلمات بی آنکه خود بخواهند در آن شناور میشوند و ذهن خواننده را درگیر میکنند. شباهت آثار بوبن به نثر مسجع را نمیتوان نادیده گرفت؛ متنی که به زبان آهنگین نوشته شده و برای نویسنده حفظ مضمون دقیقا به اندازه استفاده از تکنیکهای زبانیِ گوناگون اهمیت دارد.
کتاب دیوانهبازی داستان دختربچهای از کودکی تا بزرگسالی را روایت میکند. قصه از دوسالگی پرهیجانِ دخترک که همراه خانوادهاش در سیرک زندگی میکند آغاز میشود. رفتارهای متفاوتِ او از سایرین را میبینیم؛ رفاقتش با یک گرگ و عدم پذیرش خانوده اش. او بزرگتر میشود و در هفدهسالگی عشق را تجربه میکند سپس اندکی بعد وارد دنیای سینما میشود. در نهایت با خریدن یک ماشین شروع به سفر و کشف دنیا میکند. قهرمان این داستان دختری است که زندگی پر از هیجان و رهایی از هرگونه قید و بند برایش دلپذیرتر از هر چیزی است که تاکنون تجربه کرده است و ما نیز در لذت این سبک زندگی در طول داستان با او شریک خواهیم شد.
بوبن در کتاب بیهوده به بررسی آثار و درونمایههای نوشتارِ هفت نویسنده برجسته جهان میپردازد و در این اثر نیز از رویکرد فلسفی و معنوی خودش فاصله نمیگیرد. «پل کلودل»، «فرانسیس پونز»، «گوستاو رو»، «شارل فردینان رامو»، «ساموئل بکت»، «گیوم آپولینز» و «فرانتس کافکا» هفت شخصیتی هستند که بوبن درباره آنها سخن میگوید. نثر آهنگین، بازیهای زبانی، جملات کوتاه در عین اثرگذاری، از خصوصیات نگارش بوبن است که در کتاب بیهوده آن را کاملا مشاهده میکنیم.
اگر علاقهمندید با عقاید و طرز تفکر کریستین بوبن در مورد به مسائل گوناگون زندگی آگاه شوید، خوانش کتاب فرسودگی را از دست ندهید. در این کتاب بوبن با لحنی شاعرانه و هنرمندانه به بیان دغدغههای خودش درباره موضوعات مختلف مانند مرگ، زندگی و انتخابهای همیشه چالش برانگیزِ بین این دو مسیر اشاره میکند.
کتاب ایزابل بروژ، یک اثر عاشقانه و ماجرای رشد دخترکی سیزده ساله در مواجهه با چالشهای متفاوت زندگی را نشان میدهد. ایزابل یک خواهر و برادر دارد و سفری با همراهیِ خانواده در پیش. وقتی برای استراحت در رستورانی توقف میکنند، ایزابل با شوکهکننده ترین اتفاق زندگیاش رو به رو میشود؛ آنها توسط پدر و مادر ترک شدهاند و زندگی تازهای در پیش دارند.
در کتاب فراتر از بودن، بوبن از کارهایی سخن میگوید که روزی سودای انجام دادنشان را در سر میپرورانده اما هرگز انجام نداده است. همه رنجهایی که به فرد مقابلش تحمیل کرده است بیآنکه حقیقتا عظمت آن رنج را بداند؛ طرف مقابلی که شاید عشق او است و شاید همسرش. مخاطب شخصیتهای این کتاب را درک میکند و قلباً میخواهد کدورتها و انتظارات کنار گذاشته شوند و این زندگی عاشقانه از سر گرفته شود اما ناگهان متوجه میشویم یکی از دو عاشق، مدتها است از دنیای فانی دست کشیده؛ دیگر برای جبران خیلی دیر است. پایان این اثر، میتواند نمونهای از پایانهای شوکهکننده بوبن باشد.
کتاب بانوی سپید اثر کریستین بوبن، برگرفته از زندگی و کاراکتر غیرمعمول «امیلی دیکنسون»، شاعر شهیر آمریکاییتبار نگاشته شده است. احتمالا عنوان این کتاب بیانگرِ تصویر معروفی از امیلی شاعر میباشد که با لباس سفید در آن ظاهر شده، یا روپوش سفید رنگی است که در خانهی او -که به موزه تبدیل شده- نگهداری میشود و تصوری شاعرانه از زندگی امیلی را روایت میکند. بوبن در این کتاب، زندگی شاعر را به روایت واژهها بازمیگشاید که تصویری مانا از محتوا و درونمایهی اشعار دیکنسون، نظرات خانوادهاش و تخیّل و تجسم بینظیرِ و شگفتانگیز نویسنده است.
بوبن در کتاب ژه، که در برخی از ترجمهها با عنوان ابله محله نیز دیده میشود، از «آلبن»، پسربچه ای استثنایی با روحیهای خاص و متفاوت از سایر کودکان، مینویسد. کسی که ظاهرا به عنوان عضو نامتعارف و غیرقابلپذیرش در جامعه مدرن معرفی میشود و اطرافیانش او را به دلیل همین تفاوتهایش طرد میکنند...
کتاب رفیق اعلی شرحِ [از تولد تا مرگ] قدیسی ایتالیایی است که شخصیتی نام آشنا در ادبیات اروپا میباشد. «فرانسوا آسیزی» در شهر «آسیزی» ایتالیا و در خانوادهای ثروتمند به دنیا آمد. فرقهای که آسیزی بنیانگذارش بود، فرقهای روحانی سرچشمه گرفته از رابطه عاطفی مادر و فرزند است و مهر مادرانه را الهامبخشِ تقدس و معنویت میدانست. او به همراه پیروانش زندگی مرفه خانوادگی خود را رها میکند و عمرش را در انزوا وقف خدمت به بیماران جذامی در جذامخانه میکند که این شرایط باعث تحول روحی و سیر معنوی در او میشود و این همان دلیل اصلی اهمیت و جایگاه ویژه او در نزد نویسندگان و هنرمندان اروپایی است. در واقع بوبن با الهام از این سیر معنوی، تلاش کرد همراهیِ همه جانبه خود با معنویت این شخص را در قالب نوشتار نشان بدهد.
افراد زیادی کتاب دیوانهبازی را بهترین کتاب کریستین بوبن میدانند. او در این کتاب تلاش میکند تا دخترکی نترس و مستقل را به تصویر بکشد که همین جسارتِ کمتر دیده شده باعث میشود داستان به شدت جذاب باشد. همچنین در روند داستان نشان میدهد همیشه شادی و احساسات دیگر در پیِ حرکت کردن همراه با طیف وسیعی از جامعه نیست، بلکه بعضی مواقع نیاز است برای رسیدن به موفقیت و نشاط از قالبی که بهوسیله استانداردهای جامعه تعریف میشود بیرون بزنیم و خوشحالی را با تمام وجود کشف کنیم. زبان و لحن بیانی که نویسنده در این اثر انتخاب کرده است، بدون شک زنانه و سرشار از لطافت است بهگونهای که خواننده کوچکترین شکی به خود راه نمیدهد که این نویسنده قطعا زن است! از آنجاییکه بوبن خود زندگی و تجارب متفاوتی داشته است، در خلق شخصیتهایش هم میتوان به خوبی این روند تغییر احوالات شخصیتها و جستوجوی قهرمانانهشان به سمت یافتن معنای حقیقی زندگی را مشاهده کرد. در حقیقت بوبن با تبیین دیدگاههای فلسفی خود در آثارش، حتی حوادث معمولی را کمی عمیقتر از سایرین و بیانی شاعرانه روایت میکند. داستان، در ظاهر ماجرای دختر بچهای است که از همه چیز میگریزد تا به خود پی ببرد اما شاید در ذهن این دختربچه، خودِ نویسنده عصاره تمام تلاشهای ستودنیاش را که در طی سالها برای پیدا کردن مسیر درست زندگی تجربه کرده، به خواننده تقدیم نموده است.
«نشر چشمه» بهترین کتابهای کریستین بوبن را با قلمِ بسیار متعهدِ «پرویز شهدی» بازگردانی کرده است. او دانشآموخته رشته زبان و ادبیات فرانسه از دانشگاه تهران و همچنین و دارای کارشناسی ارشد ادبیات تطبیقی از دانشگاه سوربن فرانسه است. پرویز شهدی بیش از 90 اثر فاخر در زمینه ترجمه منتشر کرده که از سوی مخاطبانِ آثار کریستین بوبن مورد توجه و اقبال قرار گرفته است. شهدی، آینده روشنی برای ترجمه متصور میشود و باور دارد ترجمه پس از طی دوران نقاهت، سلامت کامل را هم تجربه خواهد کرد. طبق اعتقادِ او، یک مترجم برای ترجمه از یک زبان باید به روح و عمق آن زبان آگاهی کامل داشته باشد.
«پیروز سیار» اولین مترجم آثار کریستین بوبن به زبان پارسی است که با همراهیِ «انتشارات دوستان»، «نشر طرح نو» و «نشر آگه»، کتابهای ذکرشده از کریستین بوبن را ترجمه و به چاپ رساند. او فارغالتحصیل رشته کارگردانی سینما در فرانسه است همچنین در کنارِ بازگردانیِ آثار کریستین بوبن، کتابهای تاریخی و پژوهشی بسیاری در زمینههای مختلف ترجمه کرده است.
«مهوش قویمی» بانویی است که به طور متمرکز و قابلتوجه کتابهای کریستین بوبن را ترجمه کرده است. او که دانشآموخته رشته ادبیات نوین فرانسه از دانشگاه سوربن است، پس از تکمیل تحصیلات در مقطع دکترا به ایران بازگشت و به تدریس در دانشگاه شهید بهشتی پرداخت. «انتشارات آشیان» ترجمههای قویمی را به چاپ رسانده است که به دلیل حفظ لحن زنانه در بسیاری از آثار و انتقال آن به مخاطب درست همانگونه که هست، مورد توجه دوستداران آثار کریستین بوبن قرار گرفته است.
«نشر ثالث» کتاب موفق ژه را با بازگردانی «فرزین گازرانی» به چاپ رسانده است که در مدتی کوتاه تجدید چاپ شد و در دسترس دوستداران ادبیات قرار گرفت.
«دینا کاویانی» در سالهای اخیر به ترجمه آثار کریستین بوبن با همکاری «انتشارات کتاب پارسه» پرداخته و طبق نظرات طیف گستردهای از مخاطبین در این زمینه عملکرد خوبی داشته است.جالب است بدانید کتاب حضرت حضیض، کتابی است که کمتر از سایر آثار این نویسنده خوانده شده و شاید همین امر سبب خاصتر بودن این اثر میشود.
«دلآرا قهرمان» نیز با همراهی نشر پارسه اقدام به چاپ کتابی از کریستین بوبن کرده است. البته عنوان این کتاب، همان فراتراز بودن است که معمولا توسط مترجمین پیشین به این عنوان شناخته میشود. با توجه به اینکه مدت چندان زیادی از چاپ این کتاب نمیگذرد و ترجمههای متفاوت از فراتر از بودن پیش از این در اختیار مخاطب قرار داشت، نمیتوان درباره کیفیت ترجمه به طور قطع نظر داد.
بوبن بدون شک از مشاهیر ادبیات فرانسه به شمار میرود. برخی از آثارش همچون رفیق اعلی در سریعترین زمان ممکن، با تیراژهای بالا به فروش رفت و در سال 1993 نیز جایزه ادبیِ «Grand prix catholique de literature» و «Dera – magots»، که یکی از رویدادهای ارزشمند فرهنگی و ادبی فرانسه هستند را به دست آورد.
آلیس اندرسون، مترجم انگلیسی آثار بوبن میگوید کارهای او نه داستاناند و نه واقعیت، نه نثر هستند و نه شعر، بلکه تلفیقی از این دو میشوند. همچنین یکی از منتقدیم آثارش درباره او میگوید:
بوبن با دیدی فلسفی، قلمی شاعرانه و ذهنی اندیشمند مینویسد. به همین دلیل آثار و افکارش علاوه بر اینکه نزد اهل ادب و فرهنگ جایگاه خاصی دارد، در حوزه اندیشه نیز بسیار مورد توجه است.
خوانش آثار کریستین بوبن در حقیقت پُلی است به سوی نجات روح بشر از روزمرگیهای زندگی و مجالی است برای حل شدن در آغوشِ زندگیِ حقیقی. در تمام مدتی که کتابهای این نویسنده را میخوانید احساس میکنید به دوران کودکی بازگشتهاید و معصومیت از دست رفته آن دوران را دومرتبه باز پس گرفتهاید. پس اگر از معناهای خودساخته جامعه و ذهن بشر خسته شده یا به دنبال غرق شدن در دنیای بی آلایش روزهای کودکیتان هستید پیشنهاد میکنیم کتابهای کریستین بوبن را از دست ندهید.
با توجه به تعدد آثار، تنها تاریخِ انتشار آثار شاخص این نویسنده ذکر شده است.
وبسایت کتابانه، در راستای گسترش فرهنگ کتابخوانی و دسترسی آسانتر به آثار فاخر ادبیات، با افتخار نماینده کوچکی برای ارائه لیست کتابهای کریستین بوبن در ترجمههای مختلف است. اگر مشتاق خرید یک کتاب خوب هستید اما حوصله ترافیک و رفتوآمدهای طولانی را ندارید، نگاهی به وبسایت کتابانه و مخصوصا بهترین آثار کریستین بوبن بیاندازید و با یک کلیک کتاب مورد علاقهتان را سفارش دهید و آن را در درب منزل تحویل بگیرید.